به طور کلی، یکی از قدیمیترین روشهای گرمایش در آپارتمانهای مسکونی، اداری، مدارس و فروشگاهها استفاده از انواع رادیاتورهای شوفاژ میباشد. گرمای رادیاتورها از طریق انتقال حرارت و جابهجایی در هوای مجاور آنها توزیع میشود. پس از گرم شدن هوا در مجاورت پرههای رادیاتور به دلیل سبکی هوای گرم، هوای گرم به طرف بالا حرکت میکند و هوای سرد جایگزین آن میشود و این جریان پیوسته هوا باعث گرم شدن تدریجی دمای هوای اتاق میگردد.
آب موجود در رادیاتور در سیستم حرارت مرکزی ساختمان (موتورخانه) توسط تجهیزاتی مثل مشعل و دیگ گرم میشود و آب
رادیاتور فولادی،
رادیاتور آلومینیومی، برقی گرمشده در موتور خانه توسط پمپ به قسمتهای مختلف ساختمان هدایت میشود و وارد رادیاتورهای هر قسمت از ساختمان شده و گرمای خود را از طریق رادیاتورهای شوفاژ به محیط منتقل مینماید.
بهترین مکان برای استفاده از رادیاتورهای شوفاژ مکانهایی است که نیاز به کنترل دقیق دما و رطوبت ندارند، چرا که رادیاتور قابلیت تنظیم درجه حرارت و رطوبت محیط را نداشته و میزان رطوبت نسبی اتاق را کاهش میدهد. (البته امروزه در صورت نصب و استفاده از شیر ترموستاتیک رادیاتور میتوانید کاملا دمای محیط خود را تنظیم نمایید.)
توجه: به دلیل تجمع هوای گرم در زیر سقف، استفاده از رادیاتورها فقط در شرایطی که فاصله کف تا سقف محل مورد نظر حداکثر 3 متر باشد مناسب است و برای فضاهایی با ارتفاع سقف بیشتر، استفاده از وسایل گرمایشی دمنده دار مانند
فن کویل،
هواساز،
ایرواشر و .... توصیه میشود.
رادیاتور فولادی به صورت یک بلوک غیر قابل تفکیک تولید میشود. یعنی در خارج از کارخانه نمیتوان به آنها پره اضافه و یا کم نمود. (ولی در مورد رادیاتور آلومینیومی این قابلیت وجود دارد.)
ضخامت هر پره رادیاتور فولادی 4.5 سانتیمتر میباشد و هر متر مربع ازسطح رادیاتور فولادی در شرایط معمولی و اختلاف دمای 60 درجه سانتیگراد (بین هوای محیط و آب گرم ورودی به رادیاتور) حدود 440 کیلوکالری در ساعت گرمادهی دارد.
برای محاسبه تعداد پرههای رادیاتور فولادی مورد نیاز هریک از فضاهای ساختمان خود، ضمن اعلام ابعاد و موقعیت مکانی آن با
کارشناسان شرکت فنی و مهندسی مهاجر مشورت فرمائید. البته برای شرایط آب و هوایی مانند تهران به شرط عدم نفوذ بیش از حد هوای سرد به داخل و وجود فقط یک دیوار در معرض هوای سرد خارج، در طبقات وسط ساختمان میتوان به صورت تقریبی برای هر متر مربع از بنای مفید حدود 85 کیلوکالری و برای طبقه بالای پارکینگ برای هر متر مربع از بنای مفید حدود 95 کیلوکالری و همچنین برای واحدهایی که در زیر سقف ساختمان واقع شدهاند حدود 120 کیلوکالری در نظر گرفته شود. (به ازاء هر دیوار اضافه که با هوای سرد خارج در تماس باشد 20 درصد به مقادیر گرمادهی فوق اضافه میگردد.) اکنون میتوانید با ضرب متراژ فضای مفید مورد نظر در کیلوکالری گرمایش مورد نیاز آن فضا، مقدار گرمایش مورد نیاز هریک از فضاهای ساختمان خود را محاسبه نمایید. در خاتمه با تقسیم عدد گرمایش مورد نیاز هریک از فضاها بر گرمای تولیدی هر پره از رادیاتور انتخابی خود، تعداد پره رادیاتور مورد نیاز خود را بدست آورید.
رادیاتور فولادی و فرآیند تولید آن:
فرآیند تولید رادیاتور فولادی نیاز به دانش فنی پیچیدهای نداشته و مراحل آن عملیات متداول در صنایع فلزی اعم از مراحل ورقکاری (برش، پرس کاری و فرم دهی)، جوشکاری (جوش مقاومتی و جوش (اکسی استیلن) پوشش دهی با رنگ و کنترل کیفیت را شامل بوده و عمده مواد مصرفی آن را ورق فولادی تشکیل میدهد. همچنین در مرحله رنگآمیزی رادیاتورهای فولادی انتخاب رنگ رایج طوسی یا کرم بعهده سازنده یا سفارش دهنده است.
انواع رادیاتور فولادی:
نوع پنلی رادیاتورهای فولادی از دو ورق آهن پرس شده با ضخامت 1/2 میلیمتر رو بروی هم که آب گرم در بین آن دو در جریان میباشد ساخته میشود. رادیاتورهای پنلی بصورت تک کنوکتور و یا بصورت دو کنوکتور (با عرض دو برابر) تولید میشوند. نوع پرهای رادیاتور فولادی از ورق آهن به ضخامت 1/25 میلیمتر در اندازههای مختلفی ساخته میشود، معمولا رادیاتورهای 600×200 و 500×200 و 300×200 میلیمتر از انواع آن میباشند که عدد 200 میلیمتر نشان دهنده عرض پرههای رادیاتور است و اعداد 600، 500، 300 فاصله محور پائین تا بالای رادیاتور برحسب میلیمتر میباشد. سطح حرارتی رادیاتور فولادی 600 × 200 معادل0/31 متر مربع و سطح حرارتی رادیاتورهای 500×200 معادل 0/26 متر مربع و سطح حرارتی رادیاتور فولادی 300×200 معادل 0/18 متر مربع میباشد. اتصال پرههای رادیاتور به یکدیگر معمولا از نوع جوش و یا با استفاده از دندههای چپ گرد و راست گرد میباشند. (و ضخامت هر پره رادیاتور فولادی معادل 4/5 سانیتیمتر است.)
رادیاتورهای پرهای فولادی نیز به دلیل اینکه بصورت پرهای ساخته میشوند میتوانند سطح حرارتی خوبی را در فضای نسبتا کمی ایجاد نمایند.
مزایا و معایب رادیاتور پنلی:
رادیاتور فولادی، پنلی، برقی رادیاتورهای پنلی در اکثر مواقع از جنس فولاد میباشند و امروزه استفاده از آنها در اکثر کشورهای اروپایی رواج پیدا کرده است. بطوریکه استفاده از رادیاتورهای پنلی یا پانل رادیاتورها که در گروه رادیاتورهای فولادی عرضه میگردند، بدلیل ظرافت و زیبایی بیشتر و قیمت مناسبتر نسبت به انواع دیگر رادیاتور فولادی درحال افزایش است.
از ویژگیها و مزایای رادیاتور پنلی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
یکنواختی بیشتر در گرمایش محیط نسبت به رادیاتورهای پرهای
سطح تابش یکنواخت و گسترده و بالطبع گرمای تابشی بیشتر نسبت به انواع رادیاتور پرهای (هر چه سهم نوع گرمایش تابشی نسبت به گرمایش همرفتی بیشتر باشد، از نظر فیزیولوژی بدن انسان دلپذیرتر خواهد بود.)
زیبایی ظاهر و تناسب با اغلب طرحهای دکوراسیون داخلی
نصب یکپارچه و آب بندی خوب
امکان نصب از هر طرف رادیاتور
همچنین رادیاتور پنلی دارای معایب و نقاط ضعفی به شرح زیر میباشد:
به علت استفاده از فولاد، امکان زنگ زدن و سوراخ شدگی نسبت به انواع آلومنیومی بهویژه در بلند مدت وجود دارد.
در صورت آسیب و سوراخ شدن پنل رادیاتور امکان تعمیر مقرون بصرفه تقریباً وجود ندارد. (کل پنل باید تعویض شود.)
امکان افزایش یا کاهش ظرفیت حرارتی رادیاتور به پنل وجود ندارد. (در چنین مواردی میتوان با انشعاب از لوله رفت و برگشت شوفاژ و استفاده از پنل رادیاتور جداگانه، ظرفیت حرارتی را افزایش داد.)
انتخاب رادیاتور پنلی و فولادی:
با توجه به ابعاد محل نصب و محاسبه اتلاف حرارتی فضای مورد نظر میتوانید تعداد پرههای رادیاتور مورد نیاز خود را با توجه به شکل، ابعاد و میزان گرمادهی هر مدل رادیاتور انتخاب نمایید.
نکاتی در رابطه با انتخاب رادیاتور پنلی و فولادی:
طبق معمول تاکید ما بر محاسبه دقیق بارهای حرارتی ساختمان توسط نرم افزار و نیز تایید نتایج محاسبات توسط یک مهندس تاسیسات میباشد. که در اینصورت قطعا هزینههای شما در کل کاهش خواهد یافت.
لازم است رادیاتورها را در مرزهای سرد ساختمان (زیر پنجرهها و نزدیک جدارههای خارجی بنا) تعبیه کنید.
امروزه با توجه به هزینههای سنگین سوخت از یک طرف و همچنین پدیده گرمایش زمین از طرف دیگر، استفاده از شیرهای ترموستاتیک رادیاتور به جای شیرهای معمولی برای رادیاتورها یک اجبار یا یک انتخاب کاملا هوشمندانه و اقتصادی بوده و بشدت از هزینه قبوض گاز شما میکاهد و همچنین در افزایش عمر موتورخانه و پکیج نیز تأثیر محسوس دارد.
استفاده از شیر هواگیری خودکار رادیاتور باعث سهولت در عمل هواگیری میشود و بعلاوه خطر نشت آب از رادیاتور به مبلمان و اثاثیه را جدا کاهش میدهد.
هواگیری مرتب و به موقع از لازمترین اصول نگهداری تجهیزات گرمایشی بوده و توجه داشته باشید هواگیری اصولی و بهموقع سیستم مدار گرمایش هر سال در اول فصل سرما در حالتی که پمپ گردش آب رادیاتورها را خاموش نموده باشید با دقت انجام شود.
انتخاب محل نصب رادیاتورها:
در فصل زمستان دایما توسط رادیاتور شوفاژ گرما به اتاق افزوده میشود، ولی دمای اتاق بالا نمیرود و این دما ثابت میماند. علت این است که بخش بیشتری از گرمای تولید شده تلف میشود.
تلفات حرارتی از دو طریق انجام میگیرد. یکی تلفات حرارتی ناشی از جدارهها از قبیل سقف، کف و دیوار و پنجره و... دیگری تلفات حرارتی ناشی از نفوذ هوای سرد از درزهای پنجره میباشد.
به عبارت دیگر چه بخواهیم و نخواهیم این تلفات حرارتی صورت میگیرد. البته ما میتوانیم با استفاده از پنجره های UPVC دوجداره و شیر ترموستاتیک رادیاتور میزان تلفات حرارتی را کاهش دهیم ولی نمیتوانیم آن را به طور کامل حذف نماییم.
ارتفاع بلوکهای رادیاتورهای فولادی پس از نصب روی پایه مربوطه 6 سانتیمتر بیشتر از ارتفاع کل هر پره میباشد، بنابراین در هنگام برآورد ارتفاع مورد نیاز برای نصب رادیاتور فولادی و پنلی، جهت عدم برخورد با بازشوی پنجرهها به این موضوع دقت کافی مبذول فرمایید.
رادیاتور برقی:
رادیاتور برقی که با نام رادیاتور روغنی و همچنین شوفاژ برقی نیز شناخته میشود دارای شکل کلی شبکههای رادیاتور است و درون آن بجای آب از روغن پر شده است. المنتهای قرارگرفته در رادیاتور موجب گرم شدن روغن و حرکت آن در پرههای رادیاتور شده و گرم شدن پرههای رادیاتور موجب گرم شدن محیط میشود. روغن در این دستگاه ناقل گرما بوده و دائمی میباشد و هیچ زمان نیاز به تعویض ندارد.
المنت گرم کننده روغن در داخل رادیاتور برقی قرار گرفته و با گرم شدن روغن توسط سیستم کانوکشن، روغن گرم به بالا و روغن سرد به پایین دستگاه منتقل میشود و این چرخه بطور مستمر ادامه پیدا میکند. ظرفیت گرمایی روغن موجب جذب انرژی بیشتر در حجم کمتر (نسبت به آب) میشود. مسلما رادیاتور برقی در مقایسه با بخاری گازی دارای ایمنی بیشتر و البته هزینه برق مصرفی بالاتری است و به همین دلیل توصیه میشود بطور گسترده در اتاق خواب و اتاقهایی با سایز کوچک تا متوسط مورد استفاده قرار گیرد، چرا که اصولا بخاریهای گازی و خصوصا مدلهای بدون دودکش آنها از نظر ایمنی نباید در اتاق خواب استفاده شوند.
رادیاتورهای برقی عمدتا دارای 5 تا 15 پره و توان مصرفی 900 تا 2000 وات میباشد.این دستگاه معمولا دارای ترموستات خاموش و روشن شدن خودکار و دو حالت گرمایی (کم و زیاد) و در بعضی از مدلها دارای فن جهت تسریع توزیع هوای گرم میباشد.
رادیاتور برقی جهت گرمایش مطلوب و پیوسته در محیط هایی با اندازه کوچک تا متوسط مناسب بوده و به دلیل عدم ارتباط مسقیم با المنت یا عوامل گرمازا دارای ایمنی بیشتری میباشد. (همچینن برخی از رادیاتورهای برقی دارای حوله خشک کن میباشند.)
روش انتخاب رادیاتور برقی:
رادیاتور برقی 5 تا 7 پره مناسب اتاق 6 تا 8 متر مربع با ارتفاع سقف حدود 2.8 متر میباشد.
رادیاتور برقی 7 تا 9 پره مناسب اتاق 8 تا 10 متر مربع با ارتفاع سقف حدود 2.8 متر میباشد.
رادیاتور برقی 9 تا 11 پره مناسب اتاق 10 تا 12 متر مربع با ارتفاع سقف حدود 2.8 متر میباشد.
رادیاتور برقی 11 تا 13 پره مناسب اتاق 12 تا 15 مترمربع با ارتفاع سقف حدود 2.8 متر میباشد.