نکات ایمنی دودکش‌ها

وجود دودکش مناسب و بدون اشکال برای هر وسیله‌ی گاز سوز جهت تخلیه‌ی گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد باشد و هرگونه نقص و نارسایی و رعایت ننمودن استانداردها در این مورد موجب حادثه خواهد گردید.

در هنگام ساخت، خرید واجاره‌ی منزل به دودکش وسایل گازسوز کاملا توجه فرمایید و تا حد امکان از خرید و اجاره‌ی خانه‌هایی که فاقد دودکش مناسب در داخل دیوار می‌باشد خودداری فرمایید.

تمام دودکش‌های وسایل گازسوز باید حتما مجهز به ‌بخش ‌عمودی متناسب و کلاهک H باشد.

از قراردادن خروجی دودکش به صورت افقی با کلاهک و یا بدون کلاهک در زیر سقف و بالکن جدا خودداری فرمایید.

دودکش در داخل دیوار و‌ خارج‌ آن و محل‌ اتصال به وسیله‌ی گازسوز باید کاملاً آب‌بندی باشد. هر درز کوچکی می‌تواند باعث خروج گازهای حاصل از احتراق و حادثه گردد.

حتی‌الامکان از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری نمایید. زیرا زانو کارآیی دودکش را کاهش می‌دهد.

به ‌هیچ عنوان دودکش وسایل گازسوز و هواکش (فن) را از یک ‌لوله یا‌ کانال مشترک عبور ندهید.

برای دودکش داخل و بیرون دیوار به هیچ عنوان از لوله‌های پلاستیکی و غیر مقاوم در برابر حرارت استفاده نشود.

دودکش باید از ورق‌های ضد زنگ (گالوانیزه) و نسبتا ضخیم انتخاب شود.

آبگرمکن و بخاری حتما بایستی مجهز به دودکش باشد. از نصب این وسیله‌ها بدون دودکش در محیط های بسته جدا خودداری نمایید.

استفاده از دودکش‌های مشترک باید تحت نظر متخصصین ‌و مهندسین ‌مشاور تأسیساتی ‌انجام ‌گردد.

استفاده از دودکش‌های ‌آکاردئونی ‌آلومینیومی به دلیل ‌عدم امکان ‌آب‌بندی در ابتدا و انتها خطرناک می‌باشد.

از قراردادن قطعات لوله‌ی دودکش بصورت لب به لب خودداری نمایید و حتما از دودکش‌های نوع نر و ماده که باعث آببندی در محل اتصال و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق خواهد شد، استفاده نمایید.

از اضافه نمودن به طول بخش افقی دودکش در قسمت‌های فوقانی ساختمان جهت ساخت اطاقک و انباری بر روی بام خودداری نمایید. در هنگام ساخت طبقه‌ای جدید دودکش‌های قدیمی را عمودی و استاندارد ادامه داده و در حین عملیات ساختمانی دودکش را در مقابل ریزش مصالح و نخاله ساختمانی و انسداد داخلی کاملا محفوظ نگهدارید.

هنگام عبور دودکش از داخل دیوار و تقاطع آن باید قطر لوله‌ی فلزی کاملا یکسان باشد کم‌کردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان (دیوار یا سقف) مجاز نمی‌باشد.

ازنصب دودکش درحیاط ‌خلوت‌های رو بسته خودداری نمایید. داکت دودکش‌ها باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و به هیچ وجه هیچ‌گاه بالای داکت مسدود نگردد.

دودکش‌ها را مرتبا بازرسی نمایید و از آزاد بودن مسیر دودکش اطمینان حاصل نمایید.

اطراف لوله‌های دودکش موجود در موتور خانه باید کاملا آببندی گردد تا از نفوذ گازمونواکسید کربن (CO) به داخل بنا و یا موتورخانه جلوگیری شود.

در هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید، مصالح ساختمانی بداخل دودکش‌ها ریخته نشود و راه ورودی دودکش را مسدود نکرده باشد.

هر ساله قبل از روشن کردن وسایل گرمازا، مراقب باشید مسیر دودکش‌ها توسط پرنده‌ای لانه‌سازی و مسدود نشده باشد.

بخش عمودی (خروجی) دودکش حداقل باید 3 برابر بخش افقی درنظر گرفته شود و حداقل ارتفاع بخش عمودی نباید از یک متر کم‌تر باشد.

از تغییر قطر در خروجی دودکش و کم کردن سایز آن خودداری نمایید.

جهت جلوگیری از پدیده‌ی خطرساز «مکش معکوس» در ساختمان‌ها لازم است بر روی قسمت زیرین درب ورودی هر آپارتمان از دریچه تهویه کرکره‌ای یا آیفونی مناسب به طول 50×20 سانتی‌متر استفاده گردد. همچنین زیر درب‌های ورودی اتاق خواب‌ها نیز حدود 3 تا 5 سانتی‌متر بازباشد.

انتهای کلیه‌ی دودکش‌ها بایستی حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیوار‌ه‌های جانبی نیز حداقل یک متر فاصله داشته باشد و درصورت امکان ازکلاهک H استفاده گردد.

قسمت عمودی دودکش باید برروی پایه‌های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از کج شدن آن جلوگیری به عمل آید. ضمنا بخش عمودی دودکش بر روی نماها بایستی توسط بست‌های مناسب به دیوار محکم گردد. همچنین مراقب چرخش کلاهک به سمت زمین باشید، در این صورت اینگونه دودکش‌ها کارآیی لازم را ندارند و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید می‌کند.

رعایت موارد فوق موجب جلوگیری از پس زدن و بازگشت گازهای سمی وسایل گازسوز بداخل منازل (مکش معکوس) می‌گردد.

عبور دودکش ازفضای داخل‌ سقف کاذب ‌و علی‌الخصوص حمام به دلیل امکان پوسیدگی و نشت گاز منواکسیدکربن خطرناک است.

دمپر خروجی دودکش شومینه (قبل از روشن کردن) می‌بایست کنترل تا ازسلامت حرکت دمپر (دریچه‌ی داخلی که بتوسط زنجیر باز و بسته می‌شود (و باز و بسته شدن آن اطمینان حاصل شود، در صورت باز نشدن دمپر، گاز منواکسید کربن فضای ساختمان را مسموم می‌نماید.)

جهت تأمین هوای مورد نیاز وسایل گازسوز از قبیل آبگرمکن دیواری و بخاری درآپارتمان‌های محدود ضروری است دریچه تهویه‌ای در محل مناسب (ترجیحا پشت وسیله‌ی گازسوز) که به هوای آزاد مرتبط می‌باشد تعبیه گردد.

دودکش بایستی مجهز به بست نگهدارنده باشد و در محل خود محکم گردد.

برای شومینه به دلیل امکان پس‌زدن گازهای حاصل از احتراق بهتر است از دودکش به قطر 15 سانتی‌متر استفاده کرد.

حتی‌الامکان از دودکش‌هایی که از پنجره به بیرون هدایت می‌شوند اجتناب کنید. چنانچه ناچارا دودکش از پنجره به بیرون هدایت شود باید به روش صحیح و کاملا محکم در محل خروج از پنجره مهار و مجهز به کلاهک شود و حداقل دارای 1 متر ارتفاع از محل خروج باشد. در صورتیکه هنگام بهره‌برداری و روشن بودن وسیله گازسوز با آزمایش قرار دادن دست بر روی دودکش مشاهده گردید که دودکش مذکور سرد می‌باشد از این دودکش بایستی صرف نظر نموده و ضروری است دودکشی تعبیه گردد که تا بالای بام ادامه داشته باشد.

اتصال خروجی دودکش به درز انبساط بین دو ساختمان می‌تواند باعث نفوذ گاز منواکسیدکربن از منافذ به هر کدام از این ساختمان‌ها گردد.

به منظور وجود هوای کافی و پرهیز از سوختن ناقص در وسایل گاز سوز بایستی راه ورود هوا به داخل اتاق‌ها توسط روزنه‌های مناسب (در زیر درب‌ها، دریچه‌های کرکره‌ای پایین درب‌ها و...) ایجاد شود. این موضوع بویژه در اتاق‌های کوچک و فضاهای زیرزمینی از اهمیت و حساسیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در این راستا لازم است توجه فرمائید که معمولا یک بخاری در حدود 15 برابر حجم گاز مصرفی به هوای تازه جهت سوختن نیاز دارد. یک بخاری معمولی خانگی بایستی درحدود 15 متر مکعب در ساعت‌‌هوای تازه دریافت کند تاقادر به ‌سوزاندن مناسب گازطبیعی باشد. بنابراین ملاحظه می‌شود که منافذ ورود هوا چه‌ تأثیر حیاتی در این ‌رابطه دارند.

مسدود شدن دودکش لوازم گازسوز (حتی‌ درحد جزیی) باعث ناقص سوزی و پس‌زدن‌ گازهای‌ سمی به فضای اتاق می‌شود. همواره از مسدود‌ نبودن دودکش‌ها اطمینان حاصل فرمایید.

به منظور نصب دودکش وسایل گازسوز از کم‌ترین تعداد زانو استفاده شود. زیرا در اینصورت مکش ‌دودکش کم ‌شده ‌و موجب پس‌زدگی گازهای خطرناک حاصل ازاحتراق می‌شود.

توصیه می‌شود در طراحی و ساخت ابنیه نوساز، دودکش کلیه‌ی وسایل گازسوز پیش‌بینی شود و نقشه مربوطه توسط مهندس ناظر تأیید گردد. نصب دودکش بعد از اتمام پروژه بر روی نما در ساختمان‌های جدید الاحداث کاملا بی‌مورد می‌باشد.

مراقب باشید البسه آویزان شده شما در تراس، دودکش همسایه پایین را مسدود ننماید.

دودکش و اتصالات مربوطه در حیاط خلوت و داکت‌ها بایستی حتما دارای بست و تکیه‌گاه مناسب باشد.

دودکش‌های آجری به دلیل نفوذ گاز از درزها به سایر قسمت‌ها خطرساز می‌باشد.

دودکش شوفاژ براساس ظرفیت مربوطه و بایستی دارای قطر مناسب باشد. ضمنا حداقل قطر برای کم‌ترین مصرف دستگاه‌های شوفاژ لوله به قطر 20 سانتی‌متر پیشنهاد می‌شود.

برای کلیه‌ی آبگرمکن‌های دیواری دودکش به قطر 15 سانتیمتر به بالا پیشنهاد می‌شود.

دریچه‌ی دودکش بایستی بالاتر از وسیله‌ی گازسوز قرارگیرد و نصب هرگونه دودکش از ارتفاع دستگاه به سمت ارتفاع پایین‌تر (شیب از وسیله‌ی گازسوز به سمت زمین) جداً خطرناک است و موجب پس‌زدن محصولات ‌سمی احتراق می‌گردد.

به‌ ازای‌ هر زانوی  90 درجه در دودکش، لازم ‌است به ارتفاع بخش ‌عمودی اضافه‌ گردد.

حتی‌الامکان در آپارتمان‌های زیر 50 متر مربع سیستم گرمایش بوسیله شوفاژ انجام شود و از وسایل گرمایشی همچون بخاری یا آبگرمکن دیواری استفاده نشود.

ساخت حمام در کنار شوفاژخانه خطرناک و حادثه ساز می‌باشد.

نصب دو وسیله‌ی گاز سوز شومینه و بخاری در آپارتمان‌های کوچک و استفاده همزمان از آن‌ها می‌تواند آثار زیان‌باری را به بار آورد.

نسبت به مشاهده شعله زرد رنگ در وسایل گازسوز بی‌تفاوت نباشید چون این مشکل ناشی از نرسیدن هوای کافی یا نقص در دستگاه گازسوز و... می‌باشد.

هرگونه نشتی لوله‌های آب گرم خطرناک می‌باشد چون در این صورت باعث مدام سوزی آبگرمکن گازی می‌شود. این‌موضوع باعث مصرف سوخت ‌بیش‌تر، اکسیژن بیش‌تر و در نهایت خطر احتمالی می‌شود.

اگر در منزل دچار سردرد، سرگیجه، تهوع و ... می‌شوید علت در وسایل گازسوز نیز می‌تواند باشد. معمولا در اثر نبودن هوای کافی وعیوب وسایل گازسوز عمل احتراق مختل می‌گردد و گازهای مضر و خطرناک تولید و در سطح خانه پخش می‌شود که موجب عوارض بعدی می‌گردد.

داکت مسیر دودکش‌ها و آپارتمان‌ها در بالای بام و طبقه همکف (در ابتدا و انتها) حتی‌الامکان بایستی باز و به فضای آزاد راه داشته باشد تا اگر نشتی در مسیر دودکش بوجود آمد به بیرون هدایت شود و به داخل ساختمان نفوذ نکند.

برای پکیج منازل بدلیل مصرف بالا حتی‌الامکان بایستی از دودکش به قطر 15 سانتی‌متر و بیش‌تر استفاده شود.

استفاده از زانوهای متوالی برای عبـور دودکش عمودی از مجــاور شناژهای افقی (حالت U) باعث کم کردن کارآیی دودکش می‌شود. قبل از بتون‌ریزی در ساخت منازل مسیر دودکش را انتخاب نمایید.

استفاده از گچ و مصالح ساختمانی برای پرکردن فواصل و درزهای ما بین دودکش‌ها در داخل دیوار ساختمان موجب گرفتگی گردیده و حوادث بسیاری را باعث شده است. از این کار جداً خودداری نمایید.

استفاده از سطل آب و قراردادن دودکش در آن جهت تصفیه‌ی گازهای سمی به جای نصب دودکش استاندارد خطری جدی برای مصرف‌کنندگان گاز طبیعی (حتی در فضاهای کوچک نظیر مغازه و فروشگاه) می‌باشد. حوادث مرگباری از این باور غلط تاکنون بروز کرده است.

آزمایش دودکش

برای اطمینان از صحت عمل‌کرد دودکش 3 آزمایش آسان ذیل را می‌توان انجام داد.

ساده‌ترین آزمایش هر دودکش دست‌زدن و لمس آن است. سردی دودکش نشانه‌ی عدم عبور گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله‌ی گازسوز و زنگ خطری برای شما می‌باشد. وقتی وسیله‌ی گازسوز کار می‌کند بایستی دودکش داغ باشد و نوک انگشتان داغی آن‌را حس کند.

آزمایش بعدی استفاده از شمع و یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدأ دودکش در اتاق (محل مصرف) می‌باشد. با قرار دادن کبریت روشن درابتدای دریچه بایستی شعله به سمت داخل دودکش کشیده شود. این موضوع نشانه کـارکردن و مکش مناسب دودکش و در صورتیکه تغییری در شعله ایجـاد نشود نشان دهنده عدم مکش مناسب دودکش می‌باشد.

هنگام خرید و یا اجاره‌ی خانه و قبل از وصل وسایل گازسوز به دودکش، مسیر دودکش‌ها را با یک وزنه و طناب محکم از پشت‌بام تا محل دریچه و مبدأ دودکش کنترل نمایید تا از بازبودن آن کاملا مطمئن شوید.