رطوبت گیر چیست؟

مواد رطوبت گیر، در رطوبت گیرهای خطوط لوله مکش و مایع سیستم‌های سرد کننده قرار می‌گیرد تا محتویات آب و رطوبتی سیستم را جذب کند. بعضی از مواد رطوبت گیر و جاذب رطوبت معمول عبارتند از:

1. آلومینای فعال شده
2. سولفات کلسیم
3. سیلیکاژل
4. آلومیناژل
5. شبکه توری (سرند) بسیار ظریف و مولکولی

بیش‌تر این رطوبت گیرها، رطوبت، رسوبات و اسیدهای مواد سرمازا را جذب می‌کنند. رطوبت گیرها معمولا در مسیر لوله حامل مایع سرمازا و در نزدیکی سوپاپ کنترل جریان ماده سرمازا قرار می‌گیرند. این مواد و وسایل باید حتی الامکان در جای خنک قرار گیرند زیرا گرما می‌تواند باعث جدا شدن مجدد رطوبت از آن‌ها و مخلوط شدن آن با ماده سرما زا شود.
رطوبت گیر حامل مایع سرمازا باید در حالت عمودی سوار شود و ماده سرمازا از پایین به بالای آن جریان یابد. این رطوبت گیرها تا زمانی که قدرت جذب رطوبت خود را از دست نداده‌اند در مدار باقی می‌مانند.
پس از پیش آمدن سوختگی سیم پیچ‌های موتور، معمولا یک واحد رطوبت گیر بزرگ در مسیر لوله برگشت به کمپرسور قرار داده می‌شود. این رطوبت گیرها نیز بهبودن ت عمودی سوار شده و جریان مایع سرمازا در آن‌ها از بالا به پایین است تا عبور روغن از آن آسان‌تر باشد. رطوبت گیرهای لوله برگشت را معمولا پس از پایان نظافت داخلی سیستم، از خط خارج می‌کنند. رطوبت گیرهای اشباع شده را نباید با گرم کردن فعال نمود.
راندمان یک دستگاه سرد کننده تجارتی تا حد زیادی به نظافت داخلی آن بستگی دارد. فقط روغن و ماده سرمازای تمیز و عاری از رطوبت باید در سیستم جریان داشته باشد. تمام ذرات خارجی و رطوبت آب باید از ماده سرمازا جدا گردیده و یا در محلی که ایجاد مزاحمت و ضرر به دستگاه ننمایند جمع گردد.
برای این منظور از طوری‌های سیمی، فیلترها و انواع مواد جاذب آب استفاده می‌شود. این قطعات ممکن است به صورت جداگانه در سیستم قرار گیرند و یا همگی در یک مجموعه جمع شوند.

اگر مواد جاذب رطوبت ظرفیت کافی برای جذب بیش‌ترین و کم‌ترین حد محتوی رطوبت داشته باشند و کاملا احیاء شده باشند می‌توانند ماده سرمازا را عاری از رطوبت و تمیز نگه دارند. رطوبت گیر معمولی، گاه مایع مستقیما از آن عبور می‌کند، از یک لوله (برنجی - مسی - فولادی) مملو از مواد شیمیایی جاذب رطوبت تشکیل شده است. در این رطوبت گیر عمل جذب رطوبت مستقیم و بدون تغییرات شیمیایی است، مانند آلومینای احیاء شده یا سیلیکاژل و یا همراه با کمی تغییرات شیمیایی است، مانند سولفات کلسیم.
در هر دو انتهای لوله معمولا یک فیلتر نصب می‌شود و اتصال لوله یا لاله‌ای است و یا لحیم کاری. یک نوع از رطوبت گیرهای متداول برای همیشه در مسیر لوله مایع باقی می‌ماند و فقط محفظه ماده شیمیایی آن تعویض می‌گردد.
متداول ترین مواد جاذب رطوبت عبارتند از آلومینای احیاء شده نوع H یا F، سیلیکاژل و سولفات کلسیم. کلروکلسیم زمانی به فراوانی مورد مصرف بود ولی امروزه به مقادیر زیاد مصرف نمی‌شود.
رطوبت گیر ها معمولا در خطوط حامل مایع نصب می‌شوند. رطوبت ماده سرما زای 12-R باید تا حد 15 قسمت رطوبت در یک میلیون و رطوبت 22-R تا 25 قسمت در یک میلیون قسمت ماده سرما زا به بالا است. تجربه نشان می‌دهد که اگر مقدار رطوبت در سیستم از 25 قسمت رطوبت در یک میلیون قسمت ماده سرمازا کم‌تر باشد، احتمال زنگ زدگی، تجزیه روغن و سوختن موتور تقریبا به طور کامل از بین می‌برد. در موقع تمیز کردن یک سیستم سرد کننده چهار کار مهم و ضروری و اساسی زیر باید انجام شود:

1. گرفتن آب
2. گرفتن اسید
3. خارج کردن ذرات جامد
4. داشتن وسیله‌ای که نشان دهد کار جذب رطوبت تمام شده است

رطوبت گیرها معمولا سه کار اول را انجام می‌دهد و برای انجام قسمت چهارم عملیات به وجود رطوبت سنج نیاز است. چون روغن رطوبت خود را به آهستگی از دست می‌دهد و عایق سیستم‌های بسته احتمالا مقداری رطوبت در طول زمان رها می‌کند رطوبت‌گیرها باید برای همیشه در سیستم باقی بمانند.

دستگاه های رطوبت گیر مانند اسفنج عمل می‌کنند، ولی اگر کوچک باشد، هنگامی که کاملا اشباع شود، نخواهد توانست رطوبت ماده سرما زا را کاملا جذب نماید. استفاده از رطوبت سنج تنها راه امن آگاهی از این وضعیت است، به خصوص در مورد دستگاه های تهویه هوا که یخ نمی‌زنند.

رطوبت نماهای مختلفی وجود دارند. یک نوع آن در صورت مرطوب بودن سیستم در حد خطرناک، به رنگ صورتی در آمده و در صورت ایمن بودن سیستم از نظر مقدار رطوبت به رنگ آبی در می‌آیند. رطوبت گیر های ماده سرمازای 22- R باید سه تا پنج برابر رطوبت گیرهای مخصوص ماده 12- R برای مقادیر مساوی ماده سرمازا باشند. هر چه ظرفیت جذب و حلالیت آب در ماده سرمازا بیش‌تر باشد، رطوبت گیر بزرگ تری مورد نیاز خواهد بود.