اجزای مکانیکی کولر گازی

اجزای مکانیکی کولر گازی با اندکی تفاوت، درست مثل قطعات مکانیکی یخچال می‌باشد.
از آن جمله می‌توان به قطعاتی مانند کمپرسور کندانسور، اواپراتور، درایر، پروانه اواپراتور، لوله مویین (کاپیلاری)، سینی زیر کولر، ورودی هوا و خروجی هوا اشاره کرد.
در کمپرسور کولرهای گازی دو مکانیسم به کار گرفته شده است. نوعی از این کمپرسورها از پیستون و میل لنگ طراحی نموده‌اند.
اما نوع دیگری از کمپرسورها فاقد میل لنگ و پیستون بوده و روتور در حال چرخش (به واسطه فرم خاص) گاز را از مسیر ورودی مکیده و آن را وارد لوله رفت می‌سازد. این نوع کمپرسورها را کمپرسورهای دورانی می‌نامند.

در کولرهای گازی از دو پروانه استفاده می‌شود که عموما بر روی یک محور اصلی سوار شده‌اند. یکی از پروانه‌ها هوا را از مجرای ورودی مکیده و با وزش آن کندانسور، گرما به محیط خارجی منزل یا محل کار می‌راند، پروانه دوم که به قسمت جلوی موتور فن متصل است هوا را از مجرای ورودی مکیده با وزش آن به اواپراتور، سرما را به محیط وارد می‌سازد.
در کولرهای دو تکه، کمپرسور و کندانسور در واحدی به نام یونیت خارجی تعبیه شده‌اند. این واحد در خارج از ساختمان نصب می‌شود. واحد تبخیر یا اواپراتور و شیر انبساط نیز در یک واحد بنام یونیت داخلی تعبیه شده‌اند. کولرهای دو تکه عموما دارای دستگاه کنترل از راه دور می‌باشند.

هوا در جهت ورود به محیط منزل یا محل کار از دریچه مخصوصی که به خروجی هوا معروف است می گذرد. به منظور جلوگیری از ورود گرد و غبار و موارد مشابه به داخل محیط منزل یا محل کار، پشت خروجی هوا، سیمی یا اسفنجی تعبیه می‌شود.

گاهی ممکن است بر اثر عدم تنظیم ترموستات و یا ازدیاد گاز شارژ شده اواپراتور و یا قسمتی از لوله برگشتی برفک یا یخ‌ها ذوب شوند در نتیجه آب از جدارهای کولر سر ریز کند.
برای پیشگیری از این مشکل ترتیبی اتخاذ شده است که در صورت بروز حالت فوق، آب به خارج از کولر هدایت شود.
این وظیفه بر عهده سینی زیر کولر است. در گوشه‌ای از سینی، لوله مخصوصی تعبیه شده که این آب‌ها از آن خارج می‌شود. برای جلوگیری از ریزش آب، عموما به لوله مذکور شیلنگی متصل می‌شود که با قرار دادن آن بر روی سطح زمین از پراکنده شدن ذرات آب در محیط جلوگیری می‌شود.

چگونگی ایجاد سرما در بسیاری از وسایل سرما ساز مانند کولر، یخ‌چال، آب سرد کن و ... مشابه است، در کولر گازی، همانند یخچال، از تبدیل گاز به مایع بوسیله افزایش فشار و در نتیجه تولید سرما که در اثر تبدیل گاز به مایع ایجاد می‌شود. تنها تفاوت را می‌توان در خنک کردن کندانسور (رادیاتور) دانست که در کولر گازی بوسیله هوای دمیده شده بر روی آن گرمای لازم گرفته می‌شود. در حالی که در یخ‌چال برای داشتن هوای خنک از دمیدن هوا بر روی اواپراتور استفاده می‌گردد.

مهم‌ترین قطعات یک کولر گازی عبارتند از:

1. صفحات مارپیچ تبخیر کننده:
این صفحات حالتی شبیه به مارپیچ پشت یخ‌چال فریز دارند و جنس آن‌ها می‌تواند از برنج یا آلومنیم باشد که دلیل استفاده از این مواد تبادل حرارتی بالاتر نسبت به سایر مواد است. این قسمت به این صورت است که یک لوله به قطر دهانه ی حدود 7mm را به صورت مارپیچ در می‌آریم. برای انتقال بهتر حرارت آن را داخل صفحات مشبکی قرار می‌دهیم که بتواند تبادل حرارتی بیش‌تری با محیط داشته باشد. این قسمت همان بخشی است که در واقع خنک کننده است و هوا پس از برخورد به این قسمت خنک می‌شود.

2. صفحات مارپیچ مایع کننده:
شکل ساختاری آن شبیه به صفحات تبخیر کننده است و تفاوت اصلی آن در وظیفه‌اش می‌باشد. این صفحات وظیفه‌ی بیرون راندن حرارت جذب شده از هوای محیط را دارند. ولی احتمالا برای فشردن گاز قطر لوله‌هایش باید باریک‌تر باشد.

3. کمپرسور:
این کمپرسورها که در این سیستم‌ها استفاده می‌شوند اکثرا دیافراگمی هستند طرز کارشان این‌گونه است که یک محور وجود دارد که توسط موتور الکتریکی چرخانده می‌شود. به شاتون یا دسته روی بلبرینگ نصب می‌شود (شبیه به میل لنگ ماشین با این تفاوت بزرگ که به جای داشتن لنگ یک دایره‌ی خارج از مرکز روی شفت وجود دارد که با چرخش شعاع آن تغییر می‌کند (نسبت به محور شافت) و باعث حرکت بالا و پایین شاتون می‌شود که البته کورس حرکت کم است ولی سرعت تکرار حرکت خیلی زیاد.)
دیافراگمی از جنس انعطاف پذیر مثل لاستیک وجود دارد که به این شاتون متصل است، با حرکت رفت و برگشتی شاتون دیافراگم نیز به پایین کشیده و رها می‌شود البته دیافراگم کاملا آب بندی شده است و وقتی که شاتون به پایین می‌آید حجم بالای دیافراگم زیاد می‌شود. از سوپاپ ورودی گاز به داخل محفظه کشیده می‌شود. این سوپاپ‌ها یک طرفه هستند یعنی وقتی که اجازه‌ی ورود می‌دهند  دیگر اجازه‌ی خروج نمی‌دهند. وقتی شاتون به بالا می‌رود حجم بالای دیافراگم کم می‌شود، گاز متراکم می‌شود و در نتیجه فشار لازم برای باز کردن سوپاپ خروجی که آن هم یک طرفه است ولی کاملا عکس سوپاپ وردی است ایجاد می‌شود.

4. درون کولر گازی دو فن وجود دارد:
یکی هوا را به داخل فضای بسته (اتاق) می‌دمد و دیگری هوا را به طرف بیرون و هوای آزاد می‌دمد. پره‌ی خنک که برای هوای خنک است مثل پره‌ی کولر استوانه‌ای است و پره‌ی گرم که برای دمیدن به هوای آزاد می‌باشد پره‌ای پروانه‌ای با 8-6 پره می‌باشد.

5. شیر انبساطی بر سر راه کمپرسور به صفحه‌ی تبخیر وجود دارد:
این شیر انبساط گاز متراکم شده را به مایع تبدیل می‌کند تا بتواند پس از رسیدن به صفحه‌ی تبخیر کننده سرما ایجاد کند. ضمنا چون با خنک شدن هوا بخار آب موجود در آن به صورت شبنم روی صفحه‌های تبخیر در می‌آید باید تعابیری برای جمع آوری آبی که در اثر این امر ایجاد می‌شود دید تا مانع از پوسیدگی دستگاه شود.